Wonder Woman กับความ Feminist
ในปี 2017 ในที่สุดเรื่องราวของ Wonder Woman ได้ถูกนำมาทำเป็นภาพยนตร์หลังจากการรอคอยมานานถึง 76 ปี อะไรทำให้ตัวละครซุปเปอร์ฮีโร่ที่โด่งดังอย่างเธอต้องรอคอยนานถึงขนาดนี้ เป็นที่รู้กันดีว่าวงการฮอลลีวู้ดนั้นพยายามทำหนังซุปเปอร์ฮีโร่หญิงมาตั้งแต่ Cat Woman จนถึง Elektra แต่น่าเสียดายที่หนังทั้งสองเรื่องทำรายได้ออกมาไม่ดีเท่าไหร่นัก อีกทั้งยังโดนนักวิจารณ์ชำแหละซะไม่มีชิ้นดี อะไรที่ทำให้ Wonder Woman แตกต่าง
Wonder Woman (2017) นั้นถือเป็นหนังซุปเปอร์ฮีโร่หญิงที่สร้างประวัติการณ์สำคัญต่ออุตสาหกรรมหนังฮอลลีวู้ด ไม่ใช่เพียงเพราะเป็นหนังซุปเปอร์ฮีโร่หญิงเรื่องแรกที่ทำเงินได้ แต่เป็นยังเป็นหนังซุปเปอร์ฮีโร่ที่กำกับโดยผู้หญิงอีกด้วย แต่ทำไมหนังเรื่องนี้จึงสำคัญ? และทำไมในสหรัฐอเมริกาจึงได้มีข่าวคาว เอ้ย ข่าวคราวเกี่ยวกับมันอยู่ตลอด
คำอธิบายสั้นๆง่ายๆก็คงเป็นเพราะว่า Wonder Woman เป็นผู้หญิง ถูกแล้ว นี่อาจจะฟังดูเหมือนจะเหยียดเพศ แต่เราคงหลีกเลี่ยงความจริงไม่ได้ว่าการที่หนังมีตัวเอกหลักเป็นผู้หญิงดูเหมือนจะเป็นเรื่องใหญ่มากเหลือเกินในสหรัฐ ทุกคนดูประหลาดใจที่หนังออกมาดี ดีจนเกินคาด ซึ่งก็คงโทษใครไม่ได้เพราะหลังจากหนังของ DC ทำทั้งแฟนคลับและคนดูขาจรงงเป็นไก่ตาแตกมาสามเรื่องติด คนก็เริ่มที่จะหมดศรัทธากับ Warner Bros. และ DC Entertainment เต็มที ทว่า Wonder Woman กลับกลายเป็นไพ่เด็ดที่พลิกเกมเสียอย่างนั้น เพราะนอกจากตัวหนังจะมีโทนสดใสกว่าหนังเรื่องอื่นๆของ DC แล้ว หนังยังสอดแทรกเนื้อหาที่สร้างแรงบันดาลใจไม่ใช่แค่กับผู้หญิง แต่ให้แก่คนทั่วไปทุกคน (หนังมันดีก็ต้องยอมรับว่ามันดีสิ!)
แต่ถึงแม้ว่าหนังเรื่องนี้จะทำเงินในสหรัฐเป็นประวัติการณ์และออกจากโรงไปแล้ว ก็ยังไม่พ้นคำครหาว่าเธอไม่ใช่ Feminist และหนังของเธอก็ไม่ได้ทำให้ผู้หญิงก้าวหน้าในทางไหนทั้งนั้น คำวิจารณ์นี้ออกมาจากปากของผู้กำกับชื่อดังอย่าง James Cameron ที่มีผลงาน อย่าง Titanic และ Avatar นั่นเอง ซึ่งเขากล่าวในสัมภาษณ์กับ The Guardian ระหว่างการโปรโมทหนัง Terminator 2: Judgment Day ฉบับ 3มิติ เอาไว้ว่า
“จากการชื่นชมยินดีของฮอลลีวู้ดที่เหมือนยกหางตัวเองต่อ Wonder Woman นั้นมันช่างผิดที่ผิดทางสิ้นดี เธอเป็นไอค่อนที่ถูกนำมาเป็นวัตถุทางเพศและมันเป็นแค่เรื่องเดิมๆที่ผู้ชายในฮอลลีวู้ดทำมาตลอด ผมไม่ได้จะพูดว่าผมไม่ชอบหนังน่ะ แต่สำหรับผม มันเป็นการถอยหลังเข้าคลอง ซาร่าห์ คอนเนอร์ (ตัวละครในหนังเรื่อง Terminator) ไม่ใช่ไอค่อนสาวสวย แต่เธอเป็นตัวละครที่แข็งแกร่ง เธอมีปัญหา เธอเป็นแม่ที่แย่ แต่เธอได้รับความเคารพจากคนดูผ่านความพยายามดิ้นรน สำหรับผมตัวละครอย่างซาร่าห์ สร้างความก้าวหน้าได้มากกว่า ผมหมายถึงครึ่งหนึ่งของคนดูเป็นผู้หญิงนะ!”
คำสัมภาษณ์ของ James Cameron นั้นจุดประกายการถกเถียงกันในประเด็นนี้กันยังกว้างขวาง เพราะตั้งแต่ที่หนัง Wonder Woman เริ่มออกฉายก็มีกลุ่มนักเคลื่อนไหว Feminist ออกมาค้านเช่นเดียวกันว่า Wonder Woman ไม่ใช่ตัวแทนของ Feminist แถมยังมีการวิพากษ์วิจารณ์ไปถึงว่าทำไม Diana (Wonder Woman) ถึงได้มีรักแร้ที่ขาวสวยไม่มีขน...
(Photo: NPR.org)
แต่คำว่า “วัตถุทางเพศ” นั้นแท้ที่จริงแล้วเป็นสิ่งที่ติดตัว Wonder Woman มาตั้งแต่จุดเริ่มต้นก็ว่าได้ Wonder Woman ไม่ว่าจะเป็นชุดหรือรูปร่างของเธอ ตั้งแต่ปี 1941 จนถึงทุกวันนี้ ข้อครหาเหล่านี้ก็ยังอยู่ ตัวอย่างที่ชัดเจนที่สุดนั้นก็ไม่พ้นจากการถูกปลดออกจากการเป็นตัวแทนของ UN หรือ United Nations เพื่อสร้างแรงบันดาลใจให้แก่เด็กหญิงและหญิงสาวทั่วโลกในปี 2016 ที่ผ่านมา โดยการถูกปลดของเธอนั้นมาจากการที่รวบรวมหลายชื่อต่อต้านและขอให้ปลดออกนั่นเอง โดยผู้ที่ริเริ่มแคมเปญในการขอให้ปลด Wonder Woman ออกจากการเป็นตัวแทนของหญิงสาวทั่วโลกของ UN นั้นให้เหตุผลว่า
“การที่ UN ยอมให้ตัวละครที่ใส่ชุดหวือหวาในคราบของธงชาติสหรัฐอเมริกานั้นช่างเป็นเรื่องที่น่ากังวลยิ่งนัก โดยเฉพาะอย่างยิ่งที่เธอมีภาพลักษณ์ยั่วยวน ในช่วงเวลาที่ข่าวใหญ่ในสหรัฐและทั่วโลกล้วนสะท้อนความจริงว่าผู้หญิงและเด็กหญิงจำนวนมากยังถูกใช่ให้เป็นวัตถุทางเพศอยู่”
โดยสรุปแล้วก็คือทางฝ่ายต่อต้านเห็นว่าตัวละครที่มาจากจินตนาการอย่าง Wonder Woman ไม่ควรจะเป็นตัวแทนหญิงทั่วโลกเพราะนอกจากจะไม่สะท้อนถึงผู้หญิงจริงๆแล้ว ยังไม่สะท้อนถึงผู้หญิงที่มาจากหลากหลายวัฒนธรรมอีกด้วย ทว่าความเป็นจริงแล้วในโลกของหนังสือการ์ตูน ตลอดเวลากว่า 76 ปีของ Wonder Woman นั้นไม่ได้เพียงแต่ต่อสู้กับเหล่าวายร้ายเท่านั้น แต่จากบรรดาตัวละครที่หลากหลายในโลกของซุปเปอร์ฮีโร่นั้น Diana Prince หรือ Wonder Woman กลับแสดงออกให้เห็นถึงด้านที่อ่อนโยนของผู้หญิง สิ่งที่เธอเป็นตัวแทนเสมอมานั้นคือสันติภาพ
กรณีดังกล่าวทำให้คนเขียนเริ่มรู้สึกสงสัยคำว่า “Feminism” นี้ใช้ได้ก็ต่อเมื่อผู้หญิงคนนั้นเป็นผู้หญิงเก่งอย่างงั้นหรือ? หรือผู้หญิงที่เกิดมาหน้าตาสวยนั้นไม่ถือว่าเป็นผู้หญิงในตำรา Feminism? เพราะการต่อต้านในลักษณะแบบนี้ก็อดคิดไม่ได้ว่าแล้ว Feminism ความหมายแท้จริงมันเป็นอย่างไรกันแน่ เพราะหากใครได้ติดตามวงการหนังสือการ์ตูนก็คงเข้าใจดีว่า Wonder Woman ถือเป็นไอค่อนของ Feminist มาตั้งแต่ปี 1941 ด้วยต้นกำเนิดของเธอนั้นได้รับแรงบันดาลใจมากจากนักเคลื่อนไหวสิทธิสตรีเกี่ยวกับเรื่องควบคุมกำเนิด
ทั้งนี้เพื่อโต้ตอบกับคำวิจารณ์ของ James Cameron ผู้กำกับหนัง Wonder Woman อย่าง Patty Jenkins ก็ได้ออกมาโพสในทวีตเตอร์ว่า
“การที่ James Cameron ไม่สามารถทำความเข้าใจได้ว่า Wonder Woman คืออะไรและเป็นตัวแทนแบบไหนของผู้หญิงทั่วโลกเป็นเรื่องที่ไม่น่าแปลกใจเลยสักนิด แม้ว่าเขาจะเป็นผู้กำกับหนังที่เยี่ยมยอด แต่เขาไม่ใช่ผู้หญิง ผู้หญิงที่แข็งแกร่งมันดีเยี่ยม อย่างที่เขาเคยกล่าวชมหนังเรื่อง Monster ของฉันและการถ่ายทอดตัวละครหญิงที่แข็งแกร่ง แต่บอบช้ำของเราทั้งคู่มันน่าชื่นชม แต่หากผู้หญิงต้องเป็นคนแข็งแกร่งที่หยาบกร้านและบอบช้ำตลอดเวลา หรือต้องมีปัญหาแล้วถึงจะเรียกว่าเข้มแข็ง แบบนั้นมันก็เหมือนกับว่าผู้หญิงเราไม่มีความอิสระที่จะเป็นตัวละครที่มีหลากมิติหรือแม้แต่จะชื่นชมยินดีกับไอค่อนของผู้หญิงทั่วโลก เพียงเพราะเธอสวยและใจกว้าง หากเป็นเช่นนั้นจริงก็แสดงว่าเราไม่ได้ไปไกลเท่าไหร่นัก ฉันเชื่อว่าผู้หญิงสามารถและควรจะเป็นได้ทุกอย่าง เหมือนกับที่ตัวละครเพศชายเป็นได้ มันไม่มีผิดหรือถูกในการเป็นผู้หญิงที่เข้มแข็งและทรงพลัง หนังเรื่องนี้มีผู้ชมเป็นผู้หญิงอย่างมากล้นทำให้มันประสบความสำเร็จอย่างที่มันเป็นและแน่นอนว่าพวกเธอมีความสามารถมากพอที่จะตัดสินใจได้ว่าผู้หญิงแบบไหนเป็นตัวอย่างของความก้าวหน้า”
แต่ถึงกระนั้นผู้เขียนก็พบว่ามันมีความแปลกที่ถึงแม้ว่าเวลาจะผ่านไปกว่า 76 ปีแล้ว แต่ Wonder Woman ก็ยังไม่สามารถข้ามพ้นคำครหานี้ไปได้เสียที... หรืออาจจะเป็นผู้หญิงเรากันเองที่ไม่ยอมให้เธอข้ามพ้นกันแน่? อย่างไรก็ดี...ในปี 2017 นี้ ประวัติศาสตร์หน้าใหม่ก็ได้เกิดขึ้นแล้ว ในที่สุดเด็กหญิงทั่วโลกก็ได้มีฮีโร่หญิงไว้เป็นแบบอย่างไม่ต่างจากเหล่าเด็กชายที่มี Superman, Batman, Iron Man, Captain America และอื่นๆ อย่างน้อยๆในอีกไม่ช้าเราก็จะมีตัวแทนฮีโร่หญิงที่แข็งแกร่งอย่าง Captain Marvel มาร่วมด้วยช่วยกันกับ Wonder Woman แล้ว
แล้วคุณล่ะ เห็นด้วยกับคำพูดของ Patty Jenkins มั้ย? หนังซุปเปอร์ฮีโร่มีพลังมากอย่างที่คิดกันรึเปล่า?
(Video from: Screenprism)
Sources: 1) Wonder Woman lack of armpit hair sparks Feminist debate - http://nytlive.nytimes.com/womenintheworld/2017/03/23/wonder-womans-lack-of-armpit-hair-sparks-feminist-debate/ 2) James Cameron we'll never be able to reproduce the shock of Terminator 2 - https://www.theguardian.com/film/2017/aug/24/james-cameron-well-never-be-able-to-reproduce-the-shock-of-terminator-2 3) Remember that time when Wonder Woman was a UN ambassador - http://www.npr.org/sections/goatsandsoda/2017/06/01/531106299/remember-that-time-when-wonder-woman-was-a-u-n-ambassador 4) Patty Jenkins hits back at James Cameron criticism of Wonder Woman - https://www.theguardian.com/film/2017/aug/25/patty-jenkins-hits-back-at-james-cameron-criticism-of-wonder-woman
